Ẩm Thực Chăm Cơm Xôi Món Ăn Chính Của Người Chăm
Ẩm Thực Chăm: Cơm – Xôi món ăn chính của người Chăm.
Cơm (Lithei) – Xôi (điêp) đây được xem là món ăn chính không thể thiếu trong ẩm thực của người Chăm cũng là lễ vật được dâng lên trong những buổi cúng tế.
Tùy tính chất của buổi lễ mà cơm được đựng trong những vật dụng khác nhau như sau:
Cúng trong thánh đường hay dâng cúng đức thánh Âu-huah thì cơm được đựng trong một cái dĩa lớn vun tròn tượng trưng cho hình ảnh bầu trời úp trên mặt đất.
Cúng thần Yang thì cơm được đựng bằng tô vun, hay hộp bằng kim loại.
Còn ăn cơm hàng ngày thì người Chăm dùng chén và đũa để ăn. Đặc biệt người Chăm Islam thì ăn cơm bằng dĩa và dùng muỗng để múc.
Cách nấu cơm của người Chăm
Trước tiên vo gạo và đổ nước vào nấu lên cho sôi sau đó chắt bỏ nước và để lên bếp than, và lấy bớt than ra cho nhỏ lửa không sẽ bị khét, thỉnh thoảng xơi đều cho cơm chín đây là cách nấu cho nhà ăn với số lượng ít.
Còn nấu cơm cho các ngày lễ hội hay dâng cúng thì gạo sẽ được vo sạch để ráo nước. Bắt nồi nước đun cho sôi rồi bỏ gạo vào, cơm chín bớt lửa. Ngoài ra còn có cách nấu “cơm béo” (lithei lamưk) để cúng cho Patri (công chúa) thì dùng nước luộc gà để nấu cơm sẽ có độ béo màu cơm ngã vàng ăn rất ngon, có nơi thì dùng nước cốt dừa để nấu cơm có màu trắng đục và béo thơm thường thấy trong những buổi lễ cũng của Chăm Bàni.
Vào tháng ăn chay tịnh Ramưwan gọi là lithei yakai thì người Chăm Bàni có bữa ăn vào rạng sáng thứ 31, cơm phải được thổi bằng với lượng gạo mang về từ Thánh đường vào sáng ngày thứ 29 mùa chay. Ăn cùng với cơm là muối mè và trứng gà hoặc trứng vịt luộc và người được ăn phải theo đạo Bàni, người đã qua
các cuộc lễ bắt buộc như Katak Karơi cho người vị thành niên, Palikhah cho những người đã có gia đình. Trước khi ăn mọi người phải tắm rửa sạch sẽ, nam thì ngồi xếp bằng, nữ thì ngồi duổi tréo. Trong bữa ăn không được nói chuyện ồn ào và theo quan niệm người Chăm nếu ăn hết cơm đã nấu gia chủ sẽ gặp nhiều điều may mắn.
Người Chăm còn xem ăn cơm gạo lức với muối mè còn được gọi là “brah ba sara larga” là ăn tốt cho sức khỏe chữa được bệnh.
Cách nấu Xôi
Xôi (điêp) thì không được dùng làm món ăn hàng ngày như cơm, xôi được dùng chủ yếu để dâng cúng. Xôi người Chăm có 2 cách nấu.
Cách 1: Vo sạch nếp, đun nước cho sôi lên rồi đổ gạo vào chờ cạn nước , cà bớt than ra cho xôi chín đều.
Cách 2: Là hấp, vo nếp sạch rồi đổ vào nối hấp, nồi được làm từ đất nung hai tầng, có lổ thông hơi, dùng lá chuối lót đổ nếp vào và nấu cho hơi nước bốc lên và xôi chín.
Xôi thường được trộn vào với đậu xanh hau đậu đen. Xôi ăn cùng với muối mè đậu phộng rất ngon.
Cơm – Xôi thể hiện rõ nét đặc trưng văn hóa ẩm thực của người Chăm vô cùng phong phú.
